Διαφημιστικές προτροπές προάγουν το εφηβικό κάπνισμα

Νέα Υόρκη — Πιο επιρρεπείς στο να αρχίσουν το κάπνισμα είναι οι έφηβοι που συχνά βλέπουν φωτογραφίες που απεικονίζουν ανθρώπους να καπνίζουν ή παρακολουθούν διαφημίσεις προϊόντων καπνού, σύμφωνα με αμερικανική έρευνα, που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Pediatrics.

Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που οι επιστήμονες σχετίζουν τις διαφημίσεις προϊόντων καπνού με το εφηβικό κάπνισμα, η νέα μελέτη ισχυροποιεί περισσότερο τη σχέση, αναδεικνύοντας ότι η διαφημίσεις τσιγάρων ασκούν επιρροή ακόμα και όταν άλλες διαφημίσεις δεν έχουν όμοιο αποτέλεσμα.
Ο Δρ Τζέιμς Σαρτζεντ από την Ιατρική Σχολή Ντάρμουθ του Νιου Χαμσάιρ εξηγεί ότι «αναρωτούνται αν οι μελέτες μπορούν απλώς να εντοπίσουν τα παιδιά που είναι επιρρεπή σε κάθε λογής συμπεριφορικές προτροπές, όπως οι διαφημιστικές εικόνες γενικά. Η μελέτη αυτή αποδεικνύει ότι συγκεκριμένες εικόνες από διαφημίσεις τσιγάρων προβλέπουν το κάπνισμα.»
Ο ερευνητής και οι συνεργάτες του μίλησαν με περισσότερους από 2.000 εφήβους (10-17 ετών) που δεν είχαν καπνίσει ποτέ. Οι συμμετέχοντες είδαν αφίσες από έξι διαφορετικές μάρκες τσιγάρων και οκτώ άλλα εμπορικά προϊόντα, με όλες τις διαφημιστικές πληροφορίες να έχουν αφαιρεθεί. Στην συνέχεια ερωτήθηκαν για το πόσο συχνά είχαν δει κάθε αφίσα και αν μπορούσαν να αναγνωρίσουν την εταιρεία που αντιπροσώπευαν.
Τους επόμενους εννέα μήνες, περίπου το 13% των εφήβων άρχισε το κάπνισμα, και όσο μεγαλύτερη ήταν η έκθεση στις διαφημίσεις τσιγάρων στο παρελθόν, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες να υιοθετήσουν την συνήθεια αυτή.
Ακόμα και όταν συνεκτιμήθηκαν άλλοι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο του παιδιού να γίνει καπνιστής (φύλο, ηλικία, οικογενειακή οικονομική κατάσταση, γονέας ή φίλος καπνιστής), έφηβοι που άνηκαν στο ανώτερο τρίτο έκθεσης και αναγνώρισης της μάρκας είχαν σχεδόν 50% περισσότερο κίνδυνο να ανάψουν τσιγάρο, συγκριτικά με τους εφήβους, που άνηκαν στο χαμηλότερο άκρο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκθεση σε διαφημίσεις άλλων προϊόντων όπως οι σοκολάτες, οι οδοντόκρεμες, τα κινητά τηλέφωνα και τα αυτοκίνητα, δεν φάνηκαν να καθιστούν τα παιδιά επιρρεπή στο κάπνισμα.
Οι βιομηχανίες καπνού γνωρίζουν πώς να «συγχρονίζουν» τα παιδιά με αυτό το είδος διαφήμισης που θα συντελέσει σε τροποποίηση της συμπεριφοράς τους. Τα πρώτα εφηβικά χρόνια είναι κρίσιμη περίοδος για την υιοθέτηση της βλαβερής συνήθειας, καθώς είναι η φάση που ο έφηβος οικοδομεί την προσωπικότητα του έξω από την οικογένεια και άλλα κοινωνικά μοντέλα.
«Η διαδικασία αυτή οικοδομείται μέσα από τη δοκιμή πραγμάτων που βλέπουν άλλους να έχουν. Αρα και η δοκιμή του τσιγάρου συμβαίνει στο πλαίσιο της θέασης άλλων καπνιστών αλλά και της ιδέας που έχουν για το τσιγάρο. Για παράδειγμα, ένας νεαρός έφηβος μπορεί να αρχίσει το κάπνισμα για να δείχνει πιο αρρενωπός», εξηγεί ο Δρ Σαρτζεντ.
Εκτός από την αρρενωπότητα, οι διαφημίσεις καπνού άμεσα ή έμμεσα συνδέουν το κάπνισμα με την ερωτική πράξη, την ανεξαρτησία ή το σωματικό βάρος των κοριτσιών. Φυσικά οι βιομηχανίες γίνονται όλο και πιο εφευρετικές στον τρόπο που περνούν τα μηνύματα αυτά στα παιδιά, δεδομένων των ισχυόντων περιορισμών σε πολλές χώρες.
Τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις ΗΠΑ και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι διαφημίσεις καπνού έχουν απαγορευθεί. Προκαλεί ωστόσο εντύπωση του πόσο εκτεθειμένοι είναι οι έφηβοι στα προϊόντα καπνού, αν παρατηρήσουμε με προσοχή το περιβάλλον που κινείται. Χαρακτηριστικές είναι οι προωθητικές ενέργειες των εταιρειών καπνού σε χώρους όπου συχνάζουν οι νέοι.
Είναι λοιπόν σημαντικό να ερμηνευθούν τα αποτελέσματα της μελέτης με προσοχή, ώστε να μπορέσουν να αξιοποιηθούν και στις άλλες μορφές διαφήμισης.
Πάντως, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αν ο έφηβος καταφέρει να μείνει μακριά απ’ το τσιγάρο, μετέπειτα είναι δύσκολο να το υιοθετήσει στην καθημερινότητά του.
HEALTH.IN.GR
 pathfinder