ΚΡΗΤΗ - Ιερέας, δάσκαλος, με master στη Βιοηθική

Γεννημένος το 1971 στη Βόννη Πεδιάδος, από μικρός ήταν προσηλωμένος στην Ορθόδοξη Πίστη και Λατρεία και αυτό, όπως λέει ο ίδιος, το οφείλει πρωτίστως στο θείο του προηγούμενο της Ιεράς Μονής Αγκαράθου μακαριστό Γεννάδιο Σταυρουλάκη. Ο πάτερ Εμμανουήλ Αντωνακάκης, πατέρας τριών παιδιών, αποτελεί «κόσμημα» για την Εκκλησία Κρήτης, καθώς είναι από τις λίγες εξαιρέσεις πανελλαδικά που κατάφερε μέσα σε λίγα χρόνια, παρά τις μεγάλες υποχρεώσεις που δημιούργησε, να πάρει master στην επιστήμη της Βιοηθικής. Μετά τις εκκλησιαστικές σπουδές του στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης συνέχισε με ανεξάντλητο κουράγιο την επιμόρφωσή του, πετυχαίνοντας την εισαγωγή του στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με την αποφοίτησή του ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης στην επιστήμη της Βιοηθικής, αποκτώντας τον ακαδημαϊκό τίτλο (master) στο ίδιο επιστημονικό πεδίο από την Ιατρική Σχολή Ηρακλείου. Σήμερα είναι εκπαιδευτικός θεολόγος στο Παγκρήτιο Εκπαιδευτήριο (λυκειακή εκπαίδευση) και εφημέριος στον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννου στο Ηράκλειο. Με αφορμή την πρόσφατη ολοκλήρωση του πρώτου του βιβλίου με τίτλο «Βιοηθική: Ζητήματα κλινικής ηθικής: οι θέσεις της Εκκλησίας σχετικά με το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «ΓΡΗΓΟΡΗ», μιλάει στην «Τ» για το επιστημονικό του αντικείμενο.


π. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗΣ:Τι είναι η Βιοηθική και ποιος ο ρόλος της; 

Η βιοηθική είναι ένας αυτόνομος πλέον επιστημονικός κλάδος, ο οποίος καλείται να αντιμετωπίσει τους νέους ηθικούς προβληματισμούς τους οποίους δημιούργησε και συνεχίζει να δημιουργεί η έρευνα στο χώρο της βιοτεχνολογίας και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια στο χώρο της γενετικής τεχνολογίας. Μπροστά σ' αυτά τα εντυπωσιακά επιτεύγματα που ξεπέρασαν κάθε προσδοκία, περισσότερο, δε, σε θέματα που αφορούν στη βελτίωση της υγείας και την ποιότητα της ζωής η βιοηθική αποπειράται να εντοπίσει και να αξιολογήσει σε ποιο βαθμό η σύγχρονη αυτή επιστημονική εξέλιξη συμβιβάζεται με τις εν γένει παραδεκτές εκείνες αξίες που διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Κοινή είναι η πεποίθηση ότι η εκρηκτική πρόοδος της επιστήμης δεν έλυσε μόνο προβλήματα αλλά δημιούργησε και νέα. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι καθημερινά βιώνομε μια βιοηθική πρόκληση. Τα ερωτήματα και τα διλήμματα αυτά δημιουργούν έντονο προβληματισμό σε ολόκληρη την κοινωνία και χρήζουν άμεσης λύσης. Αρα, όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας, η βιοηθική είναι μια επιστήμη σύγχρονη και πολλά υποσχόμενη στη σύγχρονη και ταραγμένη κοινωνία μας.
Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος της Εκκλησίας στο σύγχρονο αυτό βιοηθικό προβληματισμό;
Είναι φυσικό ότι η Εκκλησία δεν μπορεί να μένει αδιάφορη. Ολα τα επίσημα χριστιανικά δόγματα και ομολογίες ασχολούνται με τα αναφυόμενα προβλήματα των σύγχρονων αυτών μεθόδων, καταθέτοντας η καθεμιά ξεχωριστά τους προβληματισμούς και τις επίσημες θέσεις τους. Η προσπάθεια των Εκκλησιών απορρέει πρωτίστως από κοινωνική ευθύνη, δεδομένου ότι οι σύγχρονες αυτές μέθοδοι θίγουν ευαίσθητες χορδές της ανθρώπινης ύπαρξης. Γι' αυτό ο ρόλος τους μπορεί να είναι κεντρικός και ουσιαστικός. Η Εκκλησία αγκαλιάζει κάθε πτυχή της ζωής και καλείται να δώσει απαντήσεις και λύσεις στα πάμπολλα ερωτήματα που απασχολούν τον άνθρωπο για τα θέματα αυτά.
Ποια είναι η συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε θέματα βιοηθικής;
Σημαντική θα λέγαμε είναι η συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε θέματα βιοηθικής. Η Ορθόδοξη Εκκλησία προσεγγίζει τα σύγχρονα επιστημονικά επιτεύγματα της γενετικής και της ιατρικής τεχνολογίας πνευματικά, χωρίς να μπαίνει στον πειρασμό της εμπλοκής σε ζητήματα αποκλειστικώς επιστημονικά, μια που τα θέματα αυτά απασχολούν ένα ευρύτατο επιστημονικό πεδίο. Με γνώμονα και κριτήριο τις αιώνιες και διαχρονικές αξίες της Ορθοδόξου πίστεως η Εκκλησία καταθέτει τον θεολογικό της λόγο και τις αρχές της χωρίς να θέτει φραγμούς και όρια στην εξέλιξη της επιστήμης. Είναι, δε, αναγκαίο να διευκρινίσουμε ότι η έρευνα και μάλιστα η αναζήτηση νέων μεθόδων και εφαρμογών που αποσκοπούν στη βελτίωση της υγείας και την ποιότητα της ζωής εντάσσεται από την Εκκλησία στη δυνατότητα δημιουργίας και προόδου που ο ίδιος ο Θεός έχει δώσει στον άνθρωπο. Η δημιουργικότητα θεωρείται για την Εκκλησία ευλογία και είναι συνυφασμένη με τη φύση του ανθρώπου που, ως ελεύθερο πρόσωπο, καλείται να γίνει συνδημιουργός θα λέγαμε στην όλη δημιουργία του Θεού. Στο διάστημα της φοίτησής μου στο διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών βιοηθικής του Πανεπιστημίου Κρήτης μελέτησα το σημαντικό έργο της Εκκλησίας της Ελλάδος σε θέματα βιοηθικής. Η Εκκλησία της Ελλάδος συνέστησε εδώ και δέκα χρόνια Συνοδική Επιτροπή η οποία μελετά και επεξεργάζεται θέματα βιοηθικής υπό το πρίσμα της Ορθόδοξης θεολογίας και παράδοσης. Επιπλέον, η Εκκλησία της Ελλάδος έχει οργανώσει το πρώτο στην Ελλάδα κέντρο με την επωνυμία «Κέντρο Βιοϊατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας», στο οποίο λειτουργεί πλούσια βιβλιοθήκη, συνεδριακοί χώροι, πλήρες αρχείο δημοσιευμάτων και επίσημων κειμένων, ιστοσελίδα κ.τ.λ.
Ποια η ωφέλεια ως κληρικός και θεολόγος από τις σπουδές σας στο μεταπτυχιακό αυτό πρόγραμμα βιοηθικής;
Το αντικείμενο των σπουδών αυτών δεν υπήρξε μόνο ενδιαφέρον αλλά και γόνιμο. Οσα οι σπουδές αυτές μού πρόσφεραν συνέβαλαν ώστε να βλέπω με μάτι επιστημονικό και άκρως ερευνητικό τα προβλήματα της βιοηθικής. Ως θεολόγος και κληρικός της Ορθόδοξης Εκκλησίας έμαθα να βάζω τα θέματα της βιοηθικής κάτω από ένα διεπιστημονικό πρίσμα, να τα εξετάζω, να τα αξιολογώ και να προτείνω λύσεις τους. Εμαθα ότι όσα ο θεολογικός λόγος προσφέρει μπορούν να γίνουν σαφέστερα, ακριβέστερα, φωτεινότερα, κάτω από ένα πρίσμα ιατρικό, βιολογικό, νομικό, φιλοσοφικό και κοινωνιολογικό. Εμαθα ακόμα ότι όσα ο εξ αποκαλύψεως θείος λόγος προσφέρει γίνονται περισσότερο χρήσιμα όταν περνούν πάνω από τις γραμμές που ανοίγει η σύγχρονη επιστήμη.
2810